Translate

Senin, 18 Juli 2016

Dalang Cilik M.SHABIQ KARBA SUHAYA

Dalang Cilik M.SHABIQ KARBA SUHAYA

KURUSÉTRA


KURUSÉTRA
basa borélak ibun puyar ku sumirat balébat
aya eungap nyesek kana dada wadyabalad
sésa-sésa tanaga neumbag ruruhit tumbak
sumirat balébat dipapag angkara murka gada
kateuneung jukut riut ngadadak murungkut
régang rasa rénghap ranjug lebah dada
uwung-awang kurusétra ngeyembeng cimata
demi angkara wadyabalad Kurawa nyorang palastra
demi adil wadyabalad Pandawa ngaleupaskeun nyawa
demi lemah katata laksaan jamparing dipapag Bhisma
demi hutang jasa Dipati Karna nandonkeun nyawa
saha nu nitah laksaan jamparing niruk teu tuah teu dosa
gada jeung gada tingbelentrang néang nyawa tina raga
teuneung néang adil jeung bener nu teuing dimana ayana
ngageterkeun urat-urat getih ngeclakeun nanah tina dada
saha nu salah mun Kurawa parebut tahta jeung Pandawa
naha Durgandini nu mikahayang rundayanna jadi raja
atawa Bhisma nu kedal lisan dina sumpah wadatna
atawa Jagatnata nu ngedalkeun takdir Kurusétra
Yudistira ngan wasa mulungan jumeritna nu perlaya
dijarumat jadi ranggeuyan ungkara nu pinuh ku doa-doa
duh, naha dimana purnama nu bisa mayungan Astina
caangna nu bisa ngabeberah kalara jeung tunggara

NAMA TOKOH WAYANG


Wayang adalah seni tradisional Indonesia yang terutama berkembang di Pulau Jawa dan Bali. Pertunjukan wayang telah diakui oleh UNESCO pada tanggal 7 November 2003, sebagai karya kebudayaan yang mengagumkan dalam bidang cerita narasi dan warisan yang indah dan sangat berharga (Masterpiece of Oral and Intangible Heritage of Humanity).

Ada versi wayang yang dimainkan oleh orang dengan memakai kostum, yang dikenal sebagai wayang orang, dan ada pula wayang yang berupa sekumpulan boneka yang dimainkan oleh dalang. Wayang yang dimainkan dalang ini diantaranya berupa wayang kulit atau wayang golek. Cerita yang dikisahkan dalam pagelaran wayang biasanya berasal dari Mahabharata dan Ramayana.

Kadangkala repertoar cerita Panji dan cerita Menak (cerita-cerita Islam) dipentaskan pula.

Wayang, oleh para pendahulu negri ini sangat mengandung arti yang sangat dalam sekali. Sunan Kali Jaga dan Raden Patah sangat berjasa dalam mengembangkan Wayang. Para Wali di Tanah Jawa sudah mengatur sedemikian rupa menjadi tiga bagian. Pertama Wayang Kulit di Jawa Timur, kedua Wayang Wong atau Wayang Orang di Jawa Tengah, dan ketiga Wayang Golek di Jawa Barat. Masing masing sangat bekaitan satu sama lain. Yaitu "Mana yang Isi(Wayang Wong) dan Mana yang Kulit (Wayang Kulit) harus dicari (Wayang Golek)".

Jenis-jenis wayang

* Wayang kulit
* Wayang golek/ Wayang Thengul Bojonegoro
* Wayang Krucil
* Wayang Purwa
* Wayang Beber
* Wayang Orang
* Wayang gedog
* Wayang Ajen
* Wayang Sasak
* Wayang calonarang
* Wayang wahyu
* Wayang menak
* Wayang klitik
* Wayang suluh
* Wayang papak
* Wayang madya
* Wayang Parwa
* Wayang sadat
* Wayang kancil

Jenis-jenis wayang kulit menurut asal daerah atau suku

Wayang juga ada yang menggunakan bahasa Melayu Lokal seperti bahasa Betawi, bahasa Palembang dan bahasa Banjar.

* Wayang Jawa Yogyakarta
* Wayang Jawa Surakarta
* Wayang Kulit Gagrag Banyumasan
* Wayang Bali
* Wayang Kulit Banjar (Kalimantan Selatan)
* Wayang Palembang (Sumatera Selatan)
* Wayang Betawi (Jakarta)
* Wayang Cirebon (Jawa Barat)
* Wayang Madura (sudah punah)

http://id.wikipedia.org/wiki/Wayang

Dewa-Dewi wayang

Dewa-Dewi dalam dunia pewayangan merupakan Dewa-dewi yang muncul dalam mitologi agama Hindu di India, dan diadaptasi oleh budaya Jawa.

1. Sang Hyang Adhama
2. Sang Hyang Sita
3. Sang Hyang Nurcahya
4. Sang Hyang Nurrasa
5. Sang Hyang Wenang
6. Sang Hyang Tunggal
7. Sang Hyang Rancasan
8. Sang Hyang Ismaya
9. Sang Hyang Manikmaya
10. Batara Bayu
11. Batara Brahma
12. Batara Chandra
13. Batara Guru
14. Batara Indra
15. Batara Kala
16. Batara Kamajaya
17. Batara Narada
18. Batara Surya
19. Batara Wisnu
20. Batara Yamadipati
21. Betari Durga
22. Batara Kuwera
23. Batara Cingkarabala
24. Batara Balaupata
25. Hyang Patuk
26. Hyamh Temboro

Ramayana

Tokoh-tokoh Ramayana dalam budaya pewayangan Jawa diambil dan diadaptasi dari Mitologi Hindu di India.

1. Anggada
2. Anila
3. Anjani
4. Dasarata
5. Garuda Jatayu
6. Hanuman
7. Indrajit
8. Jatayu
9. Jembawan
10. Kosalya
11. Kumbakarna
12. Aswanikumba
13. Kumba-kumba
14. Laksmana
15. Parasurama
16. Prahastha
17. Rama Wijaya
18. Prabu Somali
19. Rawana
20. Satrugna
21. Sita
22. Dewi Windradi
23. Subali
24. Sugriwa
25. Sumitra
26. Surpanaka (Sarpakenaka)
27. Trikaya
28. Trijata
29. Trinetra
30. Trisirah
31. Gunawan Wibisana
32. Wilkataksini

Mahabharata

Tokoh-tokoh Mahabharata dalam budaya pewayangan Jawa diambil dan diadaptasi dari Mitologi Hindu di India.

1. Abimanyu
2. Resi Abyasa
3. Antareja
4. Antasena
5. Arjuna
6. Aswatama
7. Baladewa
8. Basupati
9. Basudewa
10. Bhisma
11. Bima
12. Burisrawa
13. Cakil
14. Citraksa
15. Citraksi
16. Citrayuda
17. Citramarma
18. Damayanti
19. Drona (Dorna)
20. Drestadyumna
21. Drestarastra
22. Dropadi
23. Durgandana
24. Durmagati
25. Dursala (Dursilawati)
26. Dursasana
27. Dursilawati
28. Duryodana (Suyodana)
29. Drupada
30. Ekalawya
31. Gatotkaca
32. Gandabayu
33. Gandamana
34. Gandawati
35. Indra
36. Janamejaya
37. Jayadrata
38. Karna
39. Kencakarupa
40. Kretawarma
41. Krepa
42. Kresna
43. Kunti
44. Madrim
45. Manumayasa
46. Matswapati
47. Nakula
48. Nala
49. Niwatakawaca
50. Pandu Dewanata
51. Parasara
52. Parikesit
53. Rukma
54. Rupakenca
55. Sadewa
56. Sakri
57. Sakutrem
58. Salya
59. Sangkuni
60. Sanjaya
61. Santanu
62. Setyajid
63. Setyaboma
64. Satyaki
65. Sanga-sanga
66. Satyawati
67. Srikandi
68. Subadra
69. Tirtanata
70. Seta
71. Udawa
72. Utara
73. Wratsangka
74. Wesampayana
75. Widura
76. Wisanggeni
77. Yudistira
78. Yuyutsu

Punakawan

Punakawan adalah para pembantu dan pengasuh setia Pandawa. Dalam wayang kulit, punakawan ini paling sering muncul dalam goro-goro, yaitu babak pertujukan yang seringkali berisi lelucon maupun wejangan.

Versi Jawa Tengah dan Jawa Timur, wayang kulit/wayang orang

1. Semar
2. Gareng
3. Petruk
4. Bagong

Versi Banyumas, wayang kulit/wayang orang

1. Semarsemorodewo
2. Garengnolo
3. Petrukkanthong
4. Baworcarub

Versi Jawa Barat, wayang golek

1. Semar
2. Cepot alias Astrajingga
3. Dawala
4. Gareng

Versi Bali

1. Tualen
2. Merdah
3. Sangut
4. Delem

Teman para Punakawan

1. Togog
2. Bilung
3. Limbuk
4. Cangik

Pusaka dalam Wayang Jawa/Sunda

* Pusaka Hyang Kalimusada

Minggu, 17 Juli 2016

MAHABHARATA VERSI INDIA



MAHABHARATA VERSI INDIA

Lalakon wiracarita ieu di riwayat keun ku Vyasa/Wyasa/Byasa atawa Abiyasa nu di peredih ku Raja Astina, Janamejaya, anak na Parikesit, incu na Abimanyu atawa buyut na Arjuna.
Abiyasa salaku tokoh oge saksi Epos Legendaris nu ka koncara ampir ka sadunya khusus na Asia Tengah, Wetan, Kidul jeung Wetan Ngidul

Mahabharata, epos nu ka ismeuan ku kayakinan Hindu ieu miboga Jejer Carita, Perang Dulur (Kulawarga/Turunan Bharata) dina raraga nanjeurkeun Darma jeung Bebeneran, Perang nu lumangsung di Tegal Kurusetra saestuna mun di cukcruk ti mimiti nu jadi cukang lantaran Sumpah, Karma, Dendam jeung Supata nu saling tinumbu, nyaeta :

1. Sumpah Durgandini/Raramis (Ego)
2. Sumpah Dewabrata/Bisma moal Kawin (Nyingkahan parebut warisan)
3. Dendam Amba ka Bisma
4. Sumpah Sucitra/Drupada
5. Dendam Kombayana/Drona
6. Karma Arasoma ka Bagaspati (Campelak ka Mitoha)
7. Karma Kunti Nalibrata (Miceun Karna)
8. Dendam Gandhari (Sirik jeung Nyeri hate)
9. Supata Drupadi jeung Srikandi ka Karna (Diskriminasi)
10. Dendam Ekalaya ka Drona
11. Supata Parasurama ka Karna
12. Dendam Drupadi ka Dursasana (Balukar maen Dadu)
13. Sumpah Bima ka Duryudana, Dursasana jeung Sakuni
14. Dendam Destrajumna (Jaya Lenggakan)
15. Dendam Aswatama
16. Supata Gandhari ka Kresna
17. Supata Brahmana ka Parikesit

Perang Bharatayudha di Tegal Kurusetra nu jadi Puncak Carita salila 18 poe, nyesakeun 10 urang (Pandawa5, Padmanagara, Yuyutsu, Aswatama, Krepa jeung Partomarmo) ka asup Kresna jeung Baladewa

Korban nurut keun poe :

1. Utara, Wratsangka jeung Seta
2. 8 urang Kurawa
3. Kurawa
4. Kurawa
5. Mandrakomara
6. Kurawa
7. Kurawa
8. Irawan
9. Sagotra, Ijrapa, Erawan, Antareja, Jakatawang (Tawur/Tumbal)
10. Bisma (Banjaran Bisma)
11. Kurawa, Kalasrenggi
12. Rukmarata
13. Abimanyu (Cakra Wyuha) disusul ku Sondari (Belapati)
14. Jayadrata, Gatotkaca disusul ku Arimbi (Belapati)
15. Drupada, Matsyapati, Burisrawa, Drona (Jaya Lenggakan)
16. Teu kungsi aya nu gugur
17. Surtikanti sedah (Bunuh diri) Dursasana, Karna
18. Sakuni, Salya disusul Setiawati (Belapati), Duryudana, Pancawala, Destrajumna, Srikandi jeung Banowati

MAHABHARATA



MAHABHARATA

Epos Mahabharata dibagi ngajadi 18 Kitab (Wilahan Carita/Episode)

ASTADASAPARWA nyatana :


1. Adiparwa (Nyaritakeun Karuhun Bharata, Santanu Rarabi, Dewabrata lahir, Sayembara Ambika Ambalika,Dastarasta, Pandu,Widura lahir, Sayembara Kunti, Baladewa, Kresna lahir, Pandawa Kurawa lahir, Bale Sigalagala, Bima Rarabi, Sayembara Drupadi, Gatotkaca lahir)

2. Sabaparwa (Pandawa Maen Dadu babak ka2, Drupadi ditaranjangan ku Dursasana)

3. Wanaparwa (Pangasingan 12 thn Pandawa di Alas Wanawasa)

4. Wirataparwa (Pandawa 1 thn Nyamur di nagara Wirata, Abimanyu rarabi)

5. Udyogaparwa (Kresna Duta, Persiapan Perang)

6. Bhismaparwa (Bharatayudha poe ka-1, Kresna Murka, BHAGAWATGITA, nepi Bharatayuda poe ka-10)

7. Dronaparwa (Bharatayudha poe ka-11 nepi ka-15)

8. Karnaparwa (Bharatayudha poe ka-16 nepi ka-17)

9. Salyaparwa (Bharatayudha poe ka 18, Dursasana jeung Sakuni gugur, Gandhari muka panutup mata mere ajian kuat ka Duryudana ku sorot panon, Baladewa ngawasitan, Duryudana gugur)

10. Sauptikaparwa (Dendam Aswatama, Pancawala, Destrajumna, Srikandi gugur, Banowati tiwas)

11. Striparwa (Nalangsa jeung Katunggaraan Akibat perang, Dewi Kunti muka rusiah ngeunaan Karna)

12. Santiparwa (Perang batin Yudistira sarengse na Perang)

13. Anusasanaparwa (Wejangan samemeh maot na Bhisma, Artha Dharma ka Yudistira)

14. Asmewadhikaparwa (Upacara Asmaweda, Parikesit Lahir)

15. Asramawasikaparwa (Maotna ibu suri Astina, Durgandini/Satyawati, Ambika jeung Ambalika, Lalampahan ngasin/lunta ti nagara ngasingkeun diri Dastarasta, Gandhari, Kunti, Widura jeung Sanjaya nu akhirna kabeh maot kaduruk alatan Dastarasta awak na ngaluarkeun seuneu di tengah perjalanan)

16. Mosalaparwa (Supata Gandhari jadi kanyataan, ancur jeung musnah na wangsa Wresni/Yadawa luluhur jeung turunan Kresna, Padmanagara Gugur, Kresna jeung Baladewa moksa, Parikesit jadi Raja, Pandawa ngasin/ngalalana ka Himalaya)

17. Mahaprastanikaparwa (Lalakon Maotna Drupadi jeung 4 Pandawa di perjalanan ka Himalaya)

18. Swargarohanaparwa (Yudistira Moksa di puncak Himalaya di papag ku Resi Narada)

#Admin2, Fardidan Witjaksana

MAHABRATA


Dina kisah Mahabrata aya carita/lakon anu teu sembarang di pedar, nyaeta perang Barata Yuda (Perang Brata), memang ieu lakon paling terfavorit kanggo masyarakat.
Janten Bratayuda ieu penyajian pagelaranna dibagi janten 24 lakon:

•KRESNA DUTA , Kresna anu jadi
utusan Pandawa, ngan Kurawa
tetep dina pendirianna, anu akhirna diputuskeun perang.

•JAYA SETA, Gugurna Seta ku Resi Bisma.

•JAYA RENYUAN , gugurna Abimanyu ku Jayadrata,ku senjata Gagak rancang, anu temahna awakna pinuh ku panah.

•JAYA TIGASAN , Arjuna sedih ku sabab gugurna Abimanyu, jeung males pati ka Jayadrata. Jayadrata gugur ku Arjuna.

•JAYA PERBANGSA , gugurna Gatotkaca akibat senjata Konta anu digunakan Adipati Karna.
Konta ngaleungit sareng sukma Gatotkaca, lir ibarat hiji keris lebet kana carangkana, margi carangka Konta aya di lebet bujal Gatotkaca.

•JAYA JAMABAKAN, maotna
Dursasana ku Bima. Getih Dursasana dianggo diangir rambut Dewi Drupadi sareng di uyup ku Bima.

•KARNA TANDING, gugurna Adipati Karna ku Arjuna.

•JAYA LENGLENGAN , gugurna Prabu Salya ku Darmakusumah ajian Candrabirawa, anu di bantu ku supata Resi Bagaspati (mitoha Salya)

•JAYA LENGGAKAN , gugurna resi
Dorna ku Drestajumena, anu dibohongan yen Aswatama maot.

•JAYA SEBITAN, gugurna Patih Sangkuni ku Bima, sareng ngabebekeun careham Sangkuni.

•JAYA PUPUAN , gugurna Prabu Suyudana ku Bima. Suyudana ngabalur awakna ku minyak Renggatala/Kamandungu janten kebal, nanging pingping kencana teu ka balur, margi tos seep, Pingping Suyudana jadi titik lemahna Suyudana, sareng di tinggang ku Bima.

•JAYA GANGSIRAN , dibunuhna Drestajumena, Pancawala sareng Srikandi ku Aswatama, pas nuju kulem di kemah. Aswatama dikutuk Kresna, sukmana ber”edar di jero taneuh.

•JAYA SUNGGAL , maotna anak-anak Raja Wirata : Weratsangka dibunuh ku Resi Dorna sareng Utara ku Prabu salya.

•JAYA AMPUWALIKAL, gugurna Irawan,anak Arjuna, ku Kalasrenggi.
Kalasrenggi dibunuh Arjuna

•JAYA PRABATA , Ngisah keun Sang Prabata, wasu bungsu anu nitis ka Bisma ngalawan Srikandi titisan sukma Dewi Amba. Resi Bisma pinuh ku panah-panah Srikandi.

•JAYA LALEWA , Dewi Siti Sondari, tumut ka salaki satia - labuh geni, margi gugurna Abimanyu.

•JAYA GANDOLAN , ngisah keun gugurna Burisrawa ku Padmanagara/ Setiaki.

•JAYA GITIKAN, ngisahkeun maotna Anteraja, akibat ngaletak tapak sukuna.

•JAYA KALAMUNCUL, Arjuna sareng Adipati Karna tempur, kaluar oray Ardawalika, anu bade males pati ka Arjuna, margi bapak eta oray di pateni ku Arjuna.
Ku Batara Kresna , Ardawalika bisa paeh.

•JAYA RUNIAGA, ngisahkeun Dewi Surtikanti satia-labuhgeni
akibat gugurna Adipati Karna.

•JAYA WINAGUN , arjuna lawan walmuka, nanging Batara Kresna bendu dugi ka mulih ka Dwarawati.

•JAYA SUMINGGAR

•JAYA WIGEGELA , Prabu salya pasea sareng Aswatama,
Margi Salya “licik” pas jadi kusir Adipati Karna.

•JAYA SUMINGKAL, RESI Abiasa
ngusir siluman sareng setan

Hampir sadaya judul nganggo kata JAYA, nya dina padalangan Sunda Baratayuda disebut PERANG JAYA .

Nb: baraya parantos nonton lakon mana wae di antara perang bratayuda?
Abdi mah nembe Jaya lenggakan sareng jaya pupuhan...
Wassalam Hilman Sujana